آیا ازدواج یک تصمیم عقلانی است؟

مقدمه: ازدواج یکی از مهم‌ترین تصمیم‌های زندگی هر فرد است. همواره این پرسش مطرح بوده که آیا ازدواج یک تصمیم صرفاً عقلانی است یا بیشتر از دل و احساس سرچشمه می‌گیرد؟ این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این پرسش می‌پردازد و تلاش می‌کند پاسخی جامع ارائه دهد.

ابعاد عقلانی ازدواج: از نگاه عقلانی، ازدواج به عنوان یک قرارداد اجتماعی و قانونی تعریف می‌شود که هدف آن تأمین امنیت روانی، تداوم نسل و ایجاد شراکت در زندگی است. در این چارچوب، فرد معیارهایی مانند تناسب شخصیتی، اقتصادی، فرهنگی و اهداف مشترک را می‌سنجد. نظریه‌های روانشناسی مانند تئوری «مبادله اجتماعی» (Homans, 1961) و تئوری «بازی‌های عقلانی» (Rusbult & Van Lange, 2003) نیز ازدواج را نوعی معامله دوطرفه می‌دانند که هر فرد به دنبال بیشینه‌کردن منافع و کاهش هزینه‌ها است.

چالش‌های نگاه صرفاً عقلانی: اما پرسش مهم این است که آیا واقعاً می‌توان ازدواج را فقط با منطق سود و زیان تحلیل کرد؟ ازدواج با خود محدودیت‌هایی به همراه دارد: تعهد، تقسیم منابع مالی، از دست دادن بخشی از آزادی فردی، و پذیرش مسئولیت‌های جدید. از این زاویه، اگر تنها عقلانیت معیار تصمیم‌گیری باشد، ممکن است ازدواج به نظر گزینه‌ای پرهزینه و حتی غیرمنطقی برسد (Coontz, 2005).

ابعاد عاطفی، اجتماعی و زیستی: ازدواج تنها یک تصمیم عقلانی نیست؛ بلکه عمیقاً با نیازهای زیستی، پیوندهای عاطفی و انتظارات اجتماعی گره خورده است.(دکتر هزار روسی) انسان‌ها موجوداتی صرفاً منطقی نیستند؛ نیاز به عشق، تعلق، و تکامل شخصی از انگیزه‌های مهمی است که ازدواج را شکل می‌دهند (Finkel et al., 2014). از سوی دیگر، فشارهای فرهنگی و اجتماعی نیز نقش پررنگی در سوق‌دادن افراد به سوی ازدواج دارند.

جمع‌بندی: ازدواج را نمی‌توان در یک قالب محدود خلاصه کرد. این تصمیم ترکیبی از عقلانیت، احساس، اقتصاد، و زیست اجتماعی است. اگرچه تحلیل عقلانی می‌تواند به انتخابی آگاهانه کمک کند، اما نادیده گرفتن جنبه‌های احساسی و اجتماعی ازدواج، تصویری ناقص و نادرست از این پدیده ارائه می‌دهد. شاید بهترین تعریف این باشد: ازدواج تصمیمی است که باید با عقل آغاز شود و با عشق و تعهد ادامه یابد.

منابع:

Homans, G. C. (1961). Social Behavior: Its Elementary Forms.

Rusbult, C. E., & Van Lange, P. A. M. (2003). Interdependence, interaction, and relationships.

Coontz, S. (2005). Marriage, a History: From Obed

نویسنده : راحله خوشقانی